नारायण प्रसाद सापकोटा , शिक्षा कर्मी , सी इ ओ , इन्नोभेटिव माइन्ड्स
हरेक वर्ष श्री पंचमिको दिनमा तीन वर्ष उमेर पुगेका नानिवाबुहरूलाई अक्षरारम्भ गराउने प्रचलन धेरै पहिले देखि चली आएको छ । पछिल्लो समयमा लगभग सबै विद्यालयले श्री पंचमी वा वसन्तपंचमी दिनमा विभिन्न विद्यालयले नि: शुल्क अक्षरारम्भ कार्यक्रम गर्दै अभिभावकलाई आकर्षित गर्न विभिन्न स्किम ल्याउने गरेका छन् । विद्यालयको भिडमा अभिभावक निकै सजक र सचेत हुनु जरूरी छ ।
शिक्षाको यात्रा बच्चाले औपचारिक कक्षाकोठामा पाइला राख्नुभन्दा धेरै अघि सुरु हुन्छ। धेरै परिवारहरूको लागि, सही प्रिस्कूल खोज्ने खोजले बच्चाको शैक्षिक प्रक्षेपणलाई आकार दिने प्रारम्भिक चरणको रूपमा चिन्ह लगाउँछ। विकल्पहरूको समुद्रको बीचमा, राम्रो प्रिस्कूलका विशेषताहरू बुझ्न र प्रभावकारी रूपमा बच्चाको लागि उत्तम फिट छनौट गर्नु चुनौतीपूर्ण काम हुन सक्छ। यस लेखमा, हामी गुणस्तरीय प्रिस्कूलको परिभाषित विशेषताहरू अन्वेषण गरेर चयन प्रक्रिया सहज होस भनेर यो लेखमा मुख्य चर्चा गर्न खोजिएको छ।
राम्रो प्रिस्कूलका विशेषताहरू:
यो लेख तयार गर्ने क्रममा मैले ईसीइसी ,जुन प्रि- स्कुल शिक्षण गर्ने शिक्षक तयार गर्ने कोर्स संचालन गर्छ , त्यसका मुख्य प्रशिक्षक सिंगी ल्होमी सँग लामो कुराकानी गरेको थिएँ , उहाँका अनुसार निम्न कुरामा उहाँले जोड दिनु भएको थियो।
१. समग्र विकासात्मक दृष्टिकोण: गुणस्तरीय प्रिस्कूलको विशेषता भनेको बच्चाको विकासका सबै पक्षहरूलाई पालनपोषण गर्ने प्रतिबद्धतामा निहित हुन्छ। संज्ञानात्मक र भाषा कौशल देखि सामाजिक-भावनात्मक दक्षता र शारीरिक निपुणता सम्म, पाठ्यक्रमले सिकाउने अनुभवहरूको समग्र सरणी समावेश गर्नुपर्छ।
२. प्ले-आधारित सिकाइ: खेलले प्रारम्भिक बाल्यकाल शिक्षाको आधारशिलाको रूपमा कार्य गर्दछ, रचनात्मकतालाई बढावा दिने, समस्या समाधान गर्ने, र सहकार्य गर्ने। राम्रो प्रिस्कूलले आफ्नो पाठ्यक्रममा संरचित खेल गतिविधिहरू समावेश गर्दछ, जसले बच्चाहरूलाई सहयोगी वातावरणमा अन्वेषण गर्न, प्रयोग गर्न र अर्थपूर्ण खोजहरू गर्न अनुमति दिन्छ।
३. योग्य र संलग्न शिक्षकहरू: शिक्षकहरूको विशेषज्ञता र समर्पणले प्रिस्कूल कार्यक्रमको गुणस्तरमा गहिरो प्रभाव पार्छ। साना केटाकेटीहरूसँग काम गर्ने साँचो जोश भएका उच्च योग्य शिक्षकहरूले गतिशील सिकाइ वातावरण सिर्जना गर्छन् जहाँ प्रत्येक बच्चालाई उनीहरूको पूर्ण क्षमतामा पुग्नको लागि मूल्यवान र सशक्त महसुस हुन्छ।
४. सुरक्षित र उत्तेजक वातावरण: कुनै पनि शैक्षिक सेटिङमा सुरक्षा सर्वोपरि हुन्छ, र प्रिस्कूलहरू कुनै अपवाद छैनन्। राम्रो प्रिस्कूलले आफ्ना विद्यार्थीहरूको शारीरिक सुरक्षा र भावनात्मक कल्याणलाई प्राथमिकता दिन्छ, उमेर-उपयुक्त स्रोतहरू र जिज्ञासा र सिकाइलाई प्रेरित गर्ने सामग्रीहरूले सुसज्जित सफा, सुरक्षित सुविधाहरू कायम राख्छ।
५. सानो वर्गको आकार र कम शिक्षक-बाल अनुपात: अर्थपूर्ण जडानहरू बढाउन र प्रत्येक बच्चाको व्यक्तिगत आवश्यकताहरूलाई सम्बोधन गर्न व्यक्तिगत ध्यान आवश्यक छ। सानो कक्षाको आकार र कम शिक्षक-बाल अनुपात भएका प्रिस्कूलहरूले प्रत्येक विद्यार्थीको वृद्धि र विकासलाई सहयोग गर्न शिक्षकहरूले पर्याप्त समय र ध्यान दिन सक्छन् भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्दछ।
उत्तम प्रिस्कूल कसरी छनौट गर्ने?
माथिको कुरा मनन गर्दै आफ्नो बसोबास भएको स्थानमा कस्ता खालका प्रि- स्कुल छन् , र उपलब्ध स्कुल को भिडमा निम्न कुरामा ध्यान दिनु जरुरी देखिन्छ :
क) आफ्नो प्राथमिकताहरू परिभाषित गर्नुहोस्: परिवारको रूपमा आफ्नो प्राथमिकताहरू र मानहरू स्पष्ट गरेर सुरु गर्नुहोस्। स्थान, लागत, शैक्षिक दर्शन, र तपाईंको प्राथमिकता र लक्ष्यहरूसँग मिल्दोजुल्दो प्रिस्कूलहरू पहिचान गर्नका लागि अतिरिक्त पाठ्यक्रमहरू जस्ता कारकहरू विचार गर्नुहोस्।
ख) अनुसन्धान गर्नुहोस् र प्रिस्कूलहरू भ्रमण गर्नुहोस्: तपाईंको क्षेत्रमा सम्भावित प्रिस्कूलहरू अनुसन्धान गर्न र कक्षाकोठाहरू अवलोकन गर्न, कर्मचारीहरूसँग भेट्न, र समग्र वातावरणको लागि अनुभूति प्राप्त गर्न भ्रमणहरूको तालिका बनाउनुहोस्। शिक्षक र विद्यार्थीहरू बीचको अन्तरक्रिया, सिकाइ वातावरणको गुणस्तर, र अभिभावकको संलग्नताको स्तरमा ध्यान दिनुहोस्।
ग) सिफारिसहरू र समीक्षाहरू खोज्नुहोस्: सिफारिसहरूका लागि साथीहरू, परिवारका सदस्यहरू, र स्थानीय समुदायका सदस्यहरूलाई सम्पर्क गर्नुहोस्। अन्य अभिभावकहरूबाट अनलाइन समीक्षाहरू र प्रशंसापत्रहरूले विभिन्न प्रिस्कूलहरूको शक्ति र कमजोरीहरूमा बहुमूल्य अन्तरदृष्टि प्रदान गर्न सक्छन्।
घ)मान्यता र इजाजतपत्रलाई विचार गर्नुहोस्: विचाराधीन प्रिस्कूलहरू प्रतिष्ठित संस्थाहरूद्वारा मान्यता प्राप्त र उपयुक्त नियामक निकायहरूद्वारा इजाजतपत्र प्राप्त छन् भनी प्रमाणित गर्नुहोस्। मान्यताले सुनिश्चित गर्दछ कि कार्यक्रमले गुणस्तरको कठोर मापदण्डहरू पूरा गर्दछ र प्रारम्भिक बाल्यकाल शिक्षामा उत्कृष्ट अभ्यासहरूको पालना गर्दछ।
ङ) आफ्नो प्रवृत्तिलाई विश्वास गर्नुहोस्: अन्ततः, आफ्नो प्रवृत्तिलाई विश्वास गर्नुहोस् र प्रिस्कूल छनौट गर्नुहोस् जहाँ तपाइँ प्रदान गरिएको हेरचाह र शिक्षामा विश्वस्त हुनुहुन्छ। भ्रमणको क्रममा तपाईंको बच्चाको आराम स्तर र उत्साहमा ध्यान दिनुहोस्, किनकि तिनीहरूको खुशी र कल्याण सर्वोपरि हुन्छ।
निष्कर्षमा, सही प्रिस्कूल छनोट गर्नु एउटा महत्त्वपूर्ण निर्णय हो जसले बच्चाको जीवनभरको सिकाइको प्रेमको जग राख्छ। राम्रो प्रिस्कूलका विशेषताहरू बुझेर र छनोट प्रक्रियालाई विचारपूर्वक र रणनीतिक रूपमा अगाडि बढाएर, अभिभावकहरूले आफ्नो बच्चालाई शैक्षिक र व्यक्तिगत सफलताको बाटोमा ठोस सुरुवात प्रदान गर्दैछन् भन्ने कुरामा विश्वासका साथ यो यात्रा सुरु गर्न सक्छन् ।